Odpowiadając na interpelację poselską Pana Posła Adama Andruszkiewicza w sprawie urlopów ojcowskich, przesłane przy piśmie z dnia 20 kwietnia 2018 r., znak: K8INT21433, przedstawiam następujące informacje.
Na mocy obowiązującego od 2 stycznia 2016 r. przepisu art. 1823 § 1 Kodeksu pracy pracownik – ojciec wychowujący dziecko ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze do 2 tygodni, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 24 miesiąca życia. Urlop ojcowski może być wykorzystany jednorazowo albo nie więcej niż w dwóch częściach, z których żadna nie może być krótsza niż tydzień (art.1823 § 11 k.p.). Urlop ojcowski jest udzielany na pisemny wniosek pracownika – ojca wychowującego dziecko, składany w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Do wniosku dołącza się dokumenty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 1868a k.p., tj. w rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków (Dz. U. z 2015 r., poz. 2243).
Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika. Za okres urlopu ojcowskiego przysługuje zasiłek macierzyński (art. 184 k.p).
Ogólne zasady w zakresie podstawowych praw i obowiązków stron stosunku pracy dotyczących urlopu wychowawczego, uregulowane są w Kodeksie pracy (art. 186 – 1868a k.p.).
Pracownik zatrudniony co najmniej 6 miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem (art. 186 § 1 k.p.). Do sześciomiesięcznego okresu zatrudnienia wlicza się poprzednie okresy zatrudnienia w ramach stosunku pracy(także okresy podczas których pracownik korzysta z urlopów, w tym urlopów zawiązanych z urodzeniem dziecka), a także inne okresy, których wliczenie nakazują przepisy rangi ustawowej (np. okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych – art. 79 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy – Dz. U. z 2017 r., poz. 1065 z późn. zm.).
Wymiar urlopu wychowawczego wynosi do 36 miesięcy. Urlop jest udzielany na okres nie dłuższy niż do zakończenia roku kalendarzowego w którym dziecko kończy 6 rok życia. Urlop wychowawczy jest udzielany nie więcej niż w 5 częściach. Liczbę części urlopu ustala się w oparciu o liczbę złożonych wniosków o udzielenie urlopu. (art. 186 § 8 k.p.).
Zarówno urlop ojcowski jak i urlop wychowawczy są odrębnie uregulowane w Kodeksie pracy. Są to dwie różne instytucje z zakresu uprawnień rodzicielskich. Taki stan prawny znajduje uzasadnienie w związku z – jak się wydaje – realizowaniem odmiennych celów przez powołane wyżej instytucje prawne.
W świetle powyższego pragnę podkreślić, że urlop ojcowski stanowi zatem istotne uzupełnienie szerokiego katalogu uprawnień pracowniczych związanych z pełnieniem funkcji rodzicielskich, wynikających z polskiego ustawodawstwa pracy. Urlop ojcowski z racji swojej istoty w żaden sposób nie wpływa na obniżenie wymiaru urlopu wychowawczego.
Zgodnie z art. 31 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczeni społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2017 r. poz. 1368) – miesięczny zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu ojcowskiego wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku.
W przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy (art.36 ustawy). Natomiast w przypadku ubezpieczonego niebędącego pracownikiem podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętny miesięczny przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe (art.48 ustawy).
Dane na temat wysokości wypłacanych świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych, w tym świadczeń z ubezpieczenia chorobowego (wypłacanych w razie choroby i macierzyństwa) przetwarza i gromadzi Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Jak wskazała Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w skierowanym do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej piśmie z dnia 28 lutego br., Zakład Ubezpieczeń Społecznych zapewnia dostęp do informacji na temat wypłacanych świadczeń pieniężnych w razie choroby i macierzyństwa (m.in. świadczeń przysługujących ojcom w okresie urlopu ojcowskiego), w tym także do danych statystycznych na temat wypłacanych świadczeń pieniężnych z wyżej wymienionych tytułów – m.in. poprzez publikacje informacji dotyczących tych świadczeń na stronie internetowej Zakładu – www.zus.pl.
Zgodnie z informacją statystyczną ZUS, w 2017 r. z urlopów ojcowskich skorzystało 174,2 tys. ubezpieczonych, natomiast w okresie od stycznia do lutego 2018 r. – 30,01 tys. ubezpieczonych.
Jednocześnie przekazuję w załączeniu elektroniczne wersje informacji statystycznych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o wybranych świadczeniach pieniężnych wypłaconych w 2017 r. i w okresie od stycznia do lutego 2018 r., według stanu na grudzień 2017 r. oraz według stanu na luty 2018 r.
Informacje te są dostępne (w tym także do pobrania w formie plików elektronicznych) – na stronach internetowych ZUS (w zakładce Baza Wiedzy – Statystyka), w dokumentach: „Informacja o wybranych świadczeniach pieniężnych GRUDZIEŃ 2017 r.” oraz „Informacja o wybranych świadczeniach pieniężnych LUTY 2018 r.”.
Mam nadzieję, że przedstawione powyżej informacje i wyjaśnienia uzna Pan Marszałek za satysfakcjonujące i wyczerpujące.
Zał. 2 – informacja ZUS
Załączniki
źródło: http://www.sejm.gov.pl/